TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, Dünya Çevre Günü dolayısıyla Çevre TV tarafından düzenlenen özel programa katıldı. Mandal, “Bilim ve Teknoloji Temelli Yeşil Dönüşüm” başlığıyla TÜBİTAK'ın yeşil dönüşüm stratejilerini anlattı.
Çevre konusunun geçmişte farkındalık olduğunu ama günümüzde zorunluluğa dönüştüğünü vurgulayan Mandal, “Çevre dediğimizde ne tip bir zorlukla karşı karşıyaysak; ister pandemi boyutu ister ekonomi boyutu olsun bütünsel bakışla yaklaşıldığında birbirinden etkilenen yapılar olduğunu görüyoruz. TÜBİTAK olarak bu bütünsel bakışı oluşturmaya çalışıyoruz." dedi.
“TÜBİTAK'ın oluşturmaya başladığı yaklaşım, bilgiyi üreten kurumlarla bilgiyi kullanan kurumları bir araya getirmek”
“Geçmişte bu sorunların çözümü geleneksel yöntemlerle mümkündü ancak yaşadığımız güçlük çok daha yenilikçi bir bakışı, bütünsel bir bakışı beraberinde getiriyor. Karmaşık, değişken ve dinamik bir yapı ile karşı karşıyayız. Konuya bakış noktası ortak akıl, bilim ve teknoloji ekseninde olması gerekiyor. TÜBİTAK'ın oluşturmaya başladığı yaklaşım, bilgiyi üreten kurumlarla bilgiyi kullanan kurumları bir araya getirmek.” ifadelerini kullanan Prof. Dr. Mandal, “Ortak bir güçlük için kurumların birlikte çalışma zorunluluğu var. TÜBİTAK da tüm destek programlarında tüm ilgili paydaşları bir arada tutup çözüm üretimini ve gerekli insan kaynağını oluşturuyor. Bütünsel bakış ve yenilikçi bakış açısına ihtiyaç var, bilgi sahibi kişi ve kurumlarla bilgiyi kullanacak olanların birlikte çalışma zorunluluğu öne çıkıyor." vurgusu yaptı.
Gelecek odaklı senaryoları doğru yorumlamak gerektiğine dikkat çeken TÜBİTAK Başkanı, "Şu an dünya ortalaması olarak nötrün 1.1 derece üzerindeyiz. Türkiye, Dünya ortalaması üzerinde artışa sahip, sadece Türkiye değil özellikle Akdeniz bölgesi ülkeleri… Marmara Denizi için müsilaj tesadüfi değildi ve bir daha olmayacağının garantisi yok çünkü sorunlar bertaraf edilmedi. Coğrafya güçlükleri nedeniyle biz daha radikal ve keskin önemler almalıyız. Bizim kurum olarak öncelikli konumuz yeşil dönüşüm.” değerlendirmesinde bulundu.
“2021 yılında bütçenin dörtte birini yeşil dönüşüme ayırdık”
Yeşil dönüşümü, dijitalleşme ile birlikte ele aldıklarının altını çizen Mandal, “Bilgi üretme, geliştirme ve inovasyon konusunda kapasitemiz var. 2021’de TÜBİTAK’a gelen başvurularda her 4 projeden biri yeşil dönüşüm odaklı. İster üniversite, ister sanayi, ister girişimcilik boyutunda olsun, bizi başarılı kılacak unsur tüm bu paydaşları bir arada tutabilmemiz. Birlikte öğrenme noktasında tüm paydaşları ne kadar bir arada tutarsak o kadar başarılı olacağız.” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Mandal, “TÜBİTAK katkı sunan bir kuruluş. 2021 yılında bütçenin en az dörtte birini yeşil dönüşüme ayırdık, bu yıl daha da fazla olacak. Ülkemiz çözüm üretme konusunda birçok ülke için de referans olabilecek bir potansiyele sahip. Birlikte çalışmayı sürekli hale getirerek eyleme ve çıktıya dönüştürmek gerekiyor.” dedi.
Toplumun önemine de değinen Mandal, İklim" değişikliği odaklı tüm süreçlerde konuyu sadece teknolojik odaklı görmek hatalı olur toplumu dahil etmek gerekiyor farkındalık ve sorumluluk boyutuna dönüştükçe üretilecek olan çözümler daha kalıcı ve etki odaklı olacaktır. Bu başlığın en büyük etkeni toplum.” diye konuştu.
“Endüstri 4.0, toplumu bu kadar ilgilendirmiyordu. Şu an yaşadığımız en büyük zorluk gıda arz güvenliği bunu çevre ve iklim konularından ayırmak mümkün değil. Çözümü bittiği noktada değil başında aramalıyız.” diyen Mandal, tek sağlık kavramına işaret ederek “Pandemide çevre sağlığı da önemli bir bileşen olarak ortaya çıktı. Çevre sağlığını düzeltmeden hastalıklarla mücadele edemeyiz.” vurgusu yaptı.
Gençliğin, sorunların çözümünde heyecanlı ve sorumlu hareket ettiğini belirten Mandal, “Ben her zaman gençlere 'Bizim bilgimizi, bir takım tecrübelerimizi kullanın ama biz iyi bir referans değiliz' diyorum, çünkü durum ortada. Gençlerimizin heyecan ve sorumluluğunu gördükçe ki çözüm bulabilmek için ikisi de bir arada olmalı. Özelikle TEKNOFEST’e katılanlarda… Bu yıl 750 bin gencimiz ‘Ben çözüm üretmek istiyorum’ diyor. 5 yıl evvel 500 bin ziyaretçi vardı, bugün 750 bin yarışmacıya dönüştü. Geçen hafta Azerbaycan’daydık, 5 yıl önceki heyecanı Azerbaycan’da da gördüm. Gelecek bu gençlerimizde, çocuklarımızda.” dedi.
Karadeniz’de düzenlenecek TEKNOFEST’teki 40 yarışmanın büyük çoğunluğunda çevre konusunun direkt veya dolaylı olduğunu kaydeden Mandal, “Elektrikli araçlar yarışmalarında en baştan itibaren takım çalışması ile birlikte geliştirdikleri, tasarladıkları araçlardaki performansa baktığımız zaman ne kadar enerji verimliliği sağlayabilirlerse o kadar başaracaklarını biliyorlar. Ben bu çocuklarımızı kutluyorum.” dedi.
Prof. Dr. Mandal “Bu yıl lise öğrencilerimize yönelik iklim değişikliği araştırma projesi düzenlenecek. Bu talep öğrencilerimizden geldi, ‘Gelecekte birileri sorunlarımızı çözsün diye bekleyemeyiz bize güvenin destekleyin dediler’. TÜBİTAK'ın görevi de bu, hem farkındalık oluşturmak daha da fazla onları desteklemek. Bu gençlerimizin üreteceği çözümlerden umutluyum.” değerlendirmesinde bulundu.
Soru üzerine Ufuk Avrupa projesini anlatan TÜBİTAK Başkanı, “Konuyu uluslararası boyutta ele almak gerekirse Avrupa bu konuda önemli bir farkındalık oluşturmak istedi. Ana mottosu yeşil dönüşüm olan Ufuk Avrupa Programı 2021’de başladı. 100 milyar avroluk bütçesi var. Konuştuğumuz tüm başlıklar gıda tarım sağlık yenilenebilir enerji… TÜBİTAK'ın destekleme programları ile Ufuk Avrupa’nın destekleme programları paralel.” dedi. 2021’de başlayan programda yeşil dönüşüm odaklı başlıklarda Türkiye’nin başarısının Avrupa’nın üzerinde olduğunu belirten Mandal, “Birlikte ne yapabiliriz konusuna bakıyoruz, Türkiye ile iş birliği yapmak noktasında daha fazla heyecan var. Türkiye hem sanayisi hem de araştırma kurumları ile daha fazla katkı ve geri dönüşüm alacak. Özellikle ülkemizin gelişimi için sonuç ve etki odaklı çözümler üretecek şekilde başarıya ulaşacak.” ifadelerini kullandı.
“Konunun farkında olan bir özel sektör var”
Mandal, özel sektörün konunun öneminin farkında olduğuna dikkat çekerek, “Riskler yüksek ama şunu söyleyebiliyorum. İlk kez özel sektörün bunu bir şekilde geçiştiririz diye bir bakışı yok. Bu kez konunun farkında olan bir özel sektör var ve süreç aşağıdan yukarıya çalışıyor. Demir, çimento gibi 6 sektörde tetikleyici bir durum var. Süreci sahiplenen özel sektör gelecek için bilim ve teknoloji ile çözüm üretmeye çalışıyor. TÜBİTAK, altı farklı sektör alanında teknoloji yol haritalarını özel sektör ile hazırlıyor. İlk kez kamu desteği ortaya koymadan özel sektör ‘Biz tehdidi görüyoruz bunun için çalışalım’ dedi. Bu süreci rekabet noktasından daha çok rekabet öncesi iş birliği olarak görüyorlar. Yaşanılan sorunun farkındalar ve sorunu birlikte çözebileceğiz diyorlar. Yol haritası hazırlama sürecini Bakanlıklarımız ile birlikte TÜBİTAK koordine ediyor. Bundan da gurur duyuyoruz.” diye konuştu. Mandal, TÜBİTAK'ın İklim Şurası’nın çıktılarını hemen çağrı planlarına dönüştürdüğünü de belirtti.
Prof. Dr. Mandal, “Geleceğe özel sektör ne yapıyor diye baktığımızda çözüm arayışları anlamında biz kendilerini ikna etmeye çalışırken onlar bizi kamunun politikalarına yön verme noktasında ikna etmeye çalışıyor. Bu gelecekte örnek olacak. Özel sektörümüzü tebrik ediyorum.” yorumunu yaptı.
Mandal, “Bize gelen projelerde firmalar bir araya geliyorlar ‘Birlikte bu işi yapacağız TÜBİTAK bunu destekler mi?’ diyorlar. Ortak soruna ortak cevap bulmaya çalışıyorlar. ‘Siz yeter ki birlikte çalışın biz ona göre destek programlarını dönüştüreceğiz’ diyoruz” ifadeleriyle özel sektör firmalarının birlikte proje başvurularında duyulan memnuniyeti de paylaştı.
Dünya Çevre Günü'nü kutlayan ve bu özel yayın için Çevre TV’ye teşekkür eden TÜBİTAK Başkanı, Çevre TV’yi TEKNOFEST’e de davet etti.