1 Aralık “Antarktika Günü” Şili Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği ve TÜBİTAK iş birliğinde düzenlenen “Şili ve Türkiye Antarktika’yı Birlikte Keşfediyor” adlı sergi ile kutlandı. Söz konusu serginin açılışına Şili Büyükelçisi Rodrigo Arcos Castro, TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal ve TÜBİTAK MAM Başkanı ve TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Burcu Özsoy katıldı.
“Geçmişimizi ve geleceğimizi anlamak kutup bilimlerine bağlı”
Açılışta konuşan TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, “Dünyamızın geçmişini ve geleceğini anlamanın büyük ölçüde kutup bilimleri ve bu alandaki iş birliğine bağlı olduğunu vurgulamak isterim. Kutup Bölgeleri yüzyıllar boyunca çevresel dengelerin korunmasında kilit rol oynamıştır. Şimdi ise aynı bölgeler emisyonlardan en hızlı şekilde etkilenmektedir. Bu yıl Antarktika Günü, 2023 İklim Değişikliği Konferansı COP28’in ilk günlerine denk geldiği için ayrı bir anlam taşıyor.” değerlendirmelerinde bulundu.
“Zaten bu yıl, Haziran 2023'ten bu yana her ay insanlık tarihinin en sıcak ayı oldu. Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) 2023 yılının kayıtlara geçen en sıcak yıl olacağını öngörmektedir.” hatırlatması yapan Mandal, “Kutup bilimi ve araştırmaları kapsamında iş birliği de dâhil olmak üzere, ancak birlikte çalışarak daha etkili çözümler üretebiliriz.” dedi.
Prof. Dr. Mandal, “Türkiye'de Ulusal Kutup Bilim Programı, Cumhurbaşkanlığı himayelerinde ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı sorumluluğunda yürütülmektedir. Çok disiplinli program yer bilimleri, fiziki bilimleri, yaşam bilimleri, sosyal ve beşeri bilimleri kapsamaktadır. Bu program aracılığıyla ulusal bilim seferleri, araştırma projeleri, uluslararası işbirliği, bilim üsleri arasında bilim insanı değişimini gerçekleştiriyoruz ve Horseshoe Adası'ndaki Türk Antarktika Araştırma İstasyonu'nu hayata geçirme yolunda ilerliyoruz. Bugün kutladığımız, Şili ve Şilili araştırmacılarla olan güçlü işbirliğimizden büyük onur duyuyoruz.” diye konuştu.
“Bu yıl, Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. kuruluş yıldönümünde 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferi'ni gerçekleştirdik. Bu seferde 22 bilim insanı ve 18 proje yer aldı.” Bilgilerini paylaşan Mandal, “Türkiye Cumhuriyeti'nin 2024-2028 yıllarını kapsayan yeni 12. Kalkınma Planımızın vizyonu da çevre dostu sürdürülebilir kalkınmaya odaklanmaktadır. Bu planda Ulusal Kutup Bilim Seferlerinin yanı sıra kutup bilimleri alanındaki bilimsel etkinliklerin de destekleneceği vurgulanmaktadır.” ifadelerini kullandı.
“Sergi daha sonra TÜBİTAK Bilim Merkezlerinde tüm toplumun ziyaretine açılacak”
Prof. Dr. Mandal, “Bu sergi daha sonra TÜBİTAK Bilim Merkezlerinde tüm toplumun ziyaretine açılacak. İş birliğimizin Şili Ulusal Araştırma ve Geliştirme Ajansı ve diğer ülkelere de yayılmasını umuyoruz.” çağrısı yaptı.
Mandal, “Birlikte çalışarak ve başararak ortak yaratıma dayalı iş birliğini benimseyen güçlü Ar-Ge ve yenilik ekosistemlerinin zorlukların üstesinden gelebildiğini görüyoruz. Ortak geleceğimiz için daha fazla iş birliği adına tüm konuklara başarılar diliyorum” ifadeleriyle konuşmasını sonlandırdı.
“Şili ve Türkiye Antarktika’yı Birlikte Keşfediyor” sergisinin önemi
Bu sergi aracılığıyla Şili Dışişleri Bakanlığı, Şili Antarktika Enstitüsü, Kültür İşleri Müdürlüğü, Şili’nin Türkiye Büyükelçiliği ve TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü iş birliğiyle, Şili ve Türkiye arasında kısa bir süre önce imzalanan ve her iki ülkenin Beyaz Kıta’da ortaklaşa çalışmaya yönelik ilgisini vurgulayan ve teşvik eden Antarktika İşbirliği Mutabakat Anlaşması’nın önemi vurgulandı.
Şili ve Türkiye, Antarktika seferleri ve programları aracılığıyla, Horseshoe Adası’nda ilk Türk Antarktika Araştırma İstasyonu’nun (Turkish Antarctic Research Station – TARS) kurulması projesi dahil olmak üzere, birçok projede yakın bir dostluk ve iş birliği geliştirdi.
Ayrıca bu sergi vesilesiyle, 6 Kasım’da kutlanan Şili Antarktika Günü’ne de atıfta bulunuldu.
Antarktika Günü nedir?
Üzerinde herhangi bir ülkenin toprak egemenliği olmayan Antarktika 12 ülke (ABD, Sovyetler Birliği, Japonya, Arjantin, Avustralya, Belçika, Fransa, İngiltere, Şili, Yeni Zelanda, Norveç ve Güney Afrika) tarafından ABD’nin Washington şehrinde 1 Aralık 1959’da imzalanan ve 1961’de yürürlüğe giren Antarktika Antlaşması ile özel bir statü kapsamında korunuyor. Bugüne kadar 56 ülkenin taraf olduğu Antarktika Antlaşması, kıtanın tüm insanlığın yararı için sonsuza kadar barışçıl amaçlarla kullanılmasını amaçlıyor. Bu antlaşmayla bilimin desteklenmesi dışındaki faaliyetler yasaklanırken, bilimsel çalışmalar ve bunun sonucunda elde edilen verilerin paylaşılması destekleniyor.
Kıtadaki doğal kaynakların bilimsel amaç dışında kıta dışına çıkarılması mümkün değil. Antlaşma her yıl düzenlenen Antarktika Antlaşması Danışmanlar Toplantısı (Antarctic Treaty Consultative Meeting -;ATCM) ile sürekli takip ediliyor ve ülkeler konu hakkında üst düzey temsilcileri ile güçlü heyetlerle temsil ediliyor. Bu toplantılarda kıtayı ilgilendiren yeni kararlar da alınıyor. Nitekim, 2009 yılında düzenlenen 50. yıl toplantısında alınan bir karar ile 1 Aralık tarihinin “Antarktika Günü” olarak kutlanması fikrinden hareketle Antarktika Günü 2010 yılından itibaren düzenli olarak kutlanmaya başlandı.
Antarktika Antlaşması’na ülkemiz 1995 yılında imzacı olarak katıldı. Böylece Ülkemizin de ulusal düzeyde Beyaz Kıta’da çalışmalar yapabilmesinin ve kıta hakkında karar alan merciler arasında yer alabilmesi dahil birçok faaliyetin önü açıldı.
Antarktika Günü, TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü tarafından çeşitli etkinliklerle her yıl ülkemizde de düzenli olarak kutlanıyor.
Bu yıl da her yıl geleneksel olarak gerçekleşen 7. Ulusal Kutup Bilimleri Sempozyumu ve 3. Kutup Şenliği, 4-5 Aralık tarihlerinde İstanbul’da Yıldız Teknik Üniversitesi’nde yapılacak.