Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde, TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü koordinasyonunda 3. Ulusal Arktik Bilimsel Araştırma Seferi'ni gerçekleştiren 11 kişilik bilim heyeti, 1 ay süren ve pek çok ilke sahne olan seferin ardından bilimsel faaliyetlerini tamamlayarak Türkiye'ye döndü.
Türkiye ilk defa bu sene uluslararası araştırmacıları Arktik seferlerine davet ederek buradaki etkinliğini arttırdı
TÜBİTAK, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Anadolu Ajansı, araştırma enstitüleri, üniversiteler ve ikili iş birliği kapsamında sefere katılan yabancı bilim insanlarından oluşan araştırma ekibi, yaklaşık 1 ay süresince yaşam alanları olan 62 metrelik Norveç bayraklı "PolarXplorer" isimli araştırma gemisi ile 81 derece kuzey enleminde bulunan deniz buzu hattına kadar ulaştı.
Brezilya Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Bakanlığı ile TÜBİTAK arasında 2022 yılında imzalanan Mutabakat Zaptı kapsamında ilk iş birliği bu seferde gerçekleştirildi.
İklim Değişikliğine Işık Tutacak
Bilimsel kayıtlar başladığı gündem beri ortalama sıcaklığı en yüksek ay 2023 Temmuz ayında sefer ekibimiz Arktik’te iklim değişikliğinin daha iyi anlaşılmasına yönelik çalışmalar yaptılar.
Ekip, 28 noktada örneklemeler ve ölçümler yaparak tüm bilimsel çalışmalarını tamamladı. Dünyanın geleceğine ışık tutan sefer ekibi, Barents Denizi'nde 14 farklı proje için bilimsel araştırmalarını gerçekleştirdi. Bilim ekibinin çalışmaları, deniz ve canlı bilimleri, balıklar ve deniz canlıları olmak üzere Arktik Okyanusu'na adapte ekosistemler, fitoplanktonlar, denizdeki insan kaynaklı kirleticilerin belirlenmesi, deniz suyunun fiziksel parametrelerinin takibi, mikroplastik gibi konuları kapsarken, denizel alanda atmosferik kirlilik gözlemleri, meteorolojik gözlemler, yeni ticaret rotalarının çevreye etkileri ve dönemsel incelenmesi, deniz buzlarının gözlemlenmesi ve deniz memelilerinin takibi gibi çalışmalarda sefer kapsamında yapıldı. Sefer ekibi, yaklaşık 5 bin 500 kilometre seyir yaparak 81 derece kuzey enleminde başlayan deniz buzlarını, iklim değişikliği sebebiyle parçalanarak denize karışan buzulları, Svalbard takım adası ile seyir boyunca geçtikleri Barents Denizi'nde kambur, Minke balinaları, yunus, fok türleri, mors, kutup ayısı ve onlarca kuş türünü gözlemledi.
2204-D projesi ile ilk defa bir öğrenci Ulusal Arktik Bilimsel Araştırma Seferi’nde yer aldı
TEKNOFEST'te de anons edilen TÜBİTAK BİDEB 2204-D Lise Öğrencileri İklim Değişikliği Araştırma Projeleri yarışmasında birinci olan çalışmanın sahibi öğrenci de sefer kapsamında projesini Arktik Okyanusu'nda test etme imkanı buldu. "Su” kategorisinde birinci olan projede okyanus yüzeyine yayılan petrol kirliliğine çözüm üretmek için Doğu çınarı meyvesinden elde edilen liflerin, keselerin içerisine konulmasıyla deniz ortamında petrolü temizleyen bir malzeme geliştirildi. Proje için yapılan test çalışmalarına liderlik eden 3. Ulusal Arktik Bilimsel Araştırma Seferi Koordinatörü Prof. Dr. Burcu Özsoy da "Denizcilikteki en büyük risklerden bir tanesi deniz yüzeyine yayılan petrol kirliliğidir. Petrol kirliliği ilgili teknolojiler gelişmelere açık ve uzun zamandır sürdürülse de, günümüzde hala verimli teknoloji ve yönteme ulaşılamamıştır. Bu anlamda da öğrencimizin çalışması bizler için de önem taşıyan bir proje." diye konuştu. Özsoy, projenin testlerini Arktik Okyanusu'nda gerçekleştirdiklerini ifade ederek, "Okyanusu ekstra kirletmek gibi bir niyetimiz olmamakla beraber öğrencimizin analiz yapacağı, testini uygulayacağı, ve ekipmanı deneyeceği ortamı burada hep beraber oluşturduk ve deniz suyunda bu petrolü nasıl temizlediğini hep beraber test ettik." dedi.
3. Ulusal Arktik Bilimsel Araştırma Seferi ekibi, sefer sırasında Polonya Kutup Araştırma İstasyonu'nu, Rusya'nın araştırma istasyonlarının bulunduğu Barentsburg'u, yine Rusya'ya ait eski madenci kasabası olan Pyramiden ve Ny Alesund'da bulunan Kore üssünü ziyaret etti.
Bilim ekibine, yabancı bilim insanlarının çalışmalarını yakından incelemek için yapılan ziyaret kapsamında Barentsburg Bilimsel Araştırma Merkezi yetkileri tarafından bilgilendirme de yapıldı. Ekip ayrıca, sefer süresince uluslararası işbirliği kapsamında İtalyan araştırmacılarının projeleri için alınan örnekleri İtalya'ya ait araştırma istasyonuna teslim etti. 79° kuzey enleminde bulunan farklı ülkelerden 12 ayrı araştırma istasyonu bulunan bir kasaba olan Ny-Alesund'a da kısa bir ziyaret gerçekleştiren bilim ekibi, kuzey kutup noktasına ilk, güney kutup noktasına ikinci olarak ayak basan Norveçli Kaşif Roald Amundsen'in heykeli önünde toplu fotoğraf çektirdi. Kuzey Kutbu ve Arktik Okyanusu özelinde bilimsel çalışmalar yürütmek amacıyla Svalbard (Spitsbergen) Adası üzerinde 13 ülkeye ait 20 araştırma tesisi bulunuyor.
Arktik bilim seferine katılan araştırmacıların çalışmalarına dair ilk bulgular, 30 Kasım – 1 Aralık tarihlerinde gerçekleştirilecek 7. Ulusal Kutup Bilimleri Sempozyumu’nda diğer bilim insanları ile paylaşılacak.
8. Ulusal Antarktika Bilim Seferinde ise araştırmacılar Ocak-Mart 2024 tarihleri arasında gezegenin diğer kutup bölgesinde dünyaya ve küresel iklim değişikliğine dair bilgileri toplamak üzere çalışmalar yapacak.