Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı himayesinde; Diyarbakır Valiliği, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, Karacadağ Kalkınma Ajansı ile Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı’nın (TGA) destek ve katkı verdiği, TÜBİTAK’ın koordinasyonunda gerçekleştirilen etkinliğin resmi açılışı gerçekleşti.
Bu yıl ikincisi gerçekleşen Diyarbakır Zerzevan Gökyüzü Gözlem Etkinliğinin açılışında Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, eşsiz bir ortamda bulunduklarına dikkati çekerek, Zerzevan’ın Gökyüzü Gözlem Etkinliği için biçilmiş kaftan olduğunu vurguladı.
Zerzevan Kalesi'nin 3 bin yıllık tarihe sahip, mimari, estetik, sembolik birçok özelliği sebebiyle değerli bir miras olduğuna işaret eden Varank, kalenin içerisinde yer alan Mithras Tapınağı'nın gökbilimi açısından özel bir yeri bulunduğunu, tarih boyunca önemli astronomlara ev sahipliği yaptığını bildirdi.
Varank, Zerzevan Kalesi'nin bulunduğu bu mekanın gökyüzünün izlenebildiği en iyi yerler arasında gösterildiğini vurgulayarak, "Astronomi için bu eşsiz mekan, kardeşlik şehri, medeniyetlerin buluşma noktası Diyarbakır’ımızda yer alıyor. Ne mutlu Diyarbakırlı hemşehrilerimize. Bu yıl Diyarbakırlı kardeşlerimiz etkinliğe çok büyük ilgi gösterdi. Daha gözlerini yeni açmış bir yaşındaki bebeğimiz için de, 86 yaşındaki güzel yürekli amcamız için de başvuru yapıldı. Başvuranların sayısı yaklaşık 6 bin 600'e ulaştı. Çok değil bundan daha iki üç yıl önce sadece 300-400 katılımcının yer aldığı gözlem etkinliklerinde şimdi binlerce misafir ağırlıyoruz." diye konuştu.
"Özel filtreli teleskoplar ile Güneş gözlemi yapılacak"
Etkinlikte, profesyonel ve amatör astronomların gökyüzünü inceleme fırsatı bulacağını ifade eden Varank, dünyanın en iyi korunan Mithras Tapınağı’nda binlerce yıl önce gerçekleştirilen astronomi çalışmaları hakkında sunumlar yapılacağını bildirdi.
Varank, seminerler, yarışmalar, gökbilim ile ilgili birçok atölye ve etkinliğin düzenleneceğine işaret ederek, şunları kaydetti:
"Gündüz programında, özel filtreli teleskoplar ile Güneş gözlemi yapılacak. Gece boyunca uzmanlar gökyüzünü ve takımyıldızlarını tanıtacak. Çok sayıda teleskop ile gezegenlerin, yakın bulutsuların, yıldız kümelerinin ve derin uzay cisimlerinin gözlemleri yapılacak. Bu etkinlikte uzay ve bilim meraklıları için her şey olacak. Öğrenecekler, eğlenecekler, tecrübe kazanacaklar. İstikbal de istiklal de göklerdedir. Bugün uzay yarışında öne çıkan ülkeler, dünyanın ekonomik anlamda da en güçlü ülkeleri konumunda. Çünkü uzay çalışmaları bilimsel bilginin, inovasyonun ve teknolojinin itici gücüdür. Bu manada bize düşen istikametimizi doğru şekilde belirlemektir. Gençlerimize düşen de bu istikamet doğrultusunda sunduğumuz imkanlardan en güzel şekilde faydalanarak bu alanlarda çalışmaya devam etmektir.”
“Tarih ve bilimin yıldızlarla buluştuğu bir mekandayız”
Gençlik ve Spor Bakanı Mehmet Muharrem Kasapoğlu, tarih ve bilimin yıldızlarla buluştuğu bir mekanda olduklarını hatırlattı. Türkiye’de bugün gökyüzü gözleminin en iyi yapıldığı 10 destinasyondan bir tanesinde olduklarını belirten Bakan Kasapoğlu, “2020 yılında Dünya Mirası Geçici Listesi’ne alınan 3 bin yıllık tarihiyle Zerzevan Kalesi medeniyet ve kültür hazinemizin en nadide örneklerinden biridir. Bir dönem burası bilimin başkentiydi. Kale içinde yapılan kazılarda keşfedilen, dünyanın en iyi korunan Mithras Tapınağı’nın ise, tarihte önemli astronotlara ev sahipliği yaptığı biliniyor. Tarihte tüm gezegenleri ve yıldızları kontrol eden Güneş Tanrısına verilen isim. Binlerce yıl önce insanlar inançları gereği gökyüzüne baktılar ve yeni keşifler yaptılar. Sonrasında yine aynı topraklarda Türk ve İslam alimlerinin çalışmalarıyla El Fergani, El Sufi, El Biruni, El Cezeri’ler, Ali Kuşçu’lar, tarihte güçlü bir şekilde yerlerini aldılar. Adını sayamadığımız binlerce bilim insanımızın asırlar öncesinde yaptığı çalışmalar bugünün gündemi olan uzay çağının ilk basamaklarıydı.” dedi.
Bakan Kasapoğlu, “Zerzevan Kalesi Gökyüzü Gözlem Etkinliğini astronomi ve uzay bilimleri alanında bilimsel farkındalığı artırmak ve kişisel gelişime katkı sağlamak için birlikte hayata geçirdik. Önümüzdeki üç gün boyunca gençlerimiz bir yandan gökyüzünü izleyecekler, bir yandan çeşitli bilim dallarında eğitimler, seminerler, yarışmalarla kendilerini geliştirecekler. Gençlere umutsuzluk aşılamaya çalışanlara inat, tertemiz, pırıl pırıl bu coğrafyanın gönlü zengin ve tertemiz pırıl pırıl gençlerini bilim ile sanatla, eğitimle, sporla, daha güçlü yarınlara tıpkı bugün olduğu gibi el ele vererek hazırlamaya ve bu yolu birlikte yürümeye devam edeceğiz” değerlendirmesinde bulundu.
“Gençlerimizle buradayız”
TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Mandal, 24 yıldır devam eden gökyüzü gözlem şenliklerinin ikinci kez Zerzevan’da yapıldığına dikkat çekti.
3 gece 4 gün boyunca gökbilim heyecanının yaşanacağının altını çizen Mandal, bu yıl etkinliğe ilginin yoğun olduğunu vurguladı. Mandal, “56 farklı ilimizden misafirimiz var. 1 yaşındaki bebeğimizden 65 yaşındaki amcamıza kadar burada bizim misafirimiz.” dedi.
Prof. Dr. Mandal, “Tarihimize baktığımız zaman biz şu an yeniden keşfediyoruz. 800’lü yıllardan başlayarak bu coğrafyadan aynı gözlem yapıldı. O gün yapılan yıldız gözlemi, gezegenlerin keşfini, dünyada hiç yapılmazken yapan büyüklerimizi tekrar edip, geçmişte olduğu gibi gelecekte de gençlerimizle biz bu konuda lideriz demek için bugün misafirlerimizle buradayız” ifadelerini kullandı.
Etkinliğe gösterilen yoğun ilgi için Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’a teşekkür eden Mandal, sürece ilişkin bilgileri de paylaştı. Mandal, “Biz uzun yıllar 22. Gözlem şenliğimize, yani 2019 yılına kadar Antalya Saklıkent’teydik , etkinliği dar kapsamda gerçekleştiriyorduk. Önce 2019 yılında sayıyı bine çıkardık. Pandemiyi geçtikten sonra 2021 yılında Diyarbakır’a geldik. Bakanımıza teşekkür ediyorum çünkü TÜBİTAK için kıymetli olan toplum bilim için kıymetli olan faaliyeti yaygınlaştırdı.” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Mandal, 3 gözlem şenliğinin daha düzenleneceğini “Bu yıl 4 ilimizde gerçekleştireceğiz şu an Diyarbakır’dayız yazın Van Erzurum ve esas mekanımız olan Antalya Saklıkent’t bulunacağız.” ifadeleriyle paylaştı.
“TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi olarak 1997 yılından itibaren faaliyette bulunuyoruz. Halen 4 teleskobumuz aktif bir şekilde çalışıyor. En büyüğü bir buçuk metre çapında en ufağı da 0,65 çapında.” hatırlatmasında bulunan Mandal, “Teleskoplarımız araştırmacılara heyecan ve kendi araştırmaları için katkı veriyor” vurgusu yaptı.
TÜBİTAK’ın gençlere destek vermeye devam ettiğine işaret eden Mandal, Diyarbakır’da bir bilim fuarını da ziyaret ettiklerini belirterek “Bu yıl 81 ilimizde 5 bin 339 okulumuzda bilim fuarı gerçekleştirdik. Bilim şenliklerimiz, doğa ve bilim okullarımız yenilikçi uygulamalarımız sürüyor” diye konuştu.
TÜBİTAK UZAY çatısı altında uydu geliştirme faaliyetlerinin önemine dikkat çeken Mandal, tasarımından entegrasyona kadar uydu geliştirme çalışmaalarının başarıyla sürdüğünü kaydetti. “Cumhuriyetimizin 100. Yıl dönümünde 2 muhteşem şölene şahit olacağız” diyen TÜBİTAK Başkanı, 2023 yılında gözlem uydusu İMECE ve haberleşme uydusu TÜRKSAT 6A’nın uzaya fırlatılacağını kaydetti.
Açılışa Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç, Diyarbakır Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkanvekili Ali İhsan Su, AK Parti Diyarbakır milletvekilleri Mehmet Mehdi Eker, Ebubekir Bal, AK Parti Diyarbakır İl Başkanı Muhammed Şerif Aydın, TÜBİTAK Başkanı Hasan Mandal, Türkiye Uzay Ajansı Başkanı Serdar Hüseyin Yıldırım, 56 şehirden yerli ve yabancı katılımcılar ile 7 büyükelçi, davetliler ve kayıtları yapılan katılımcılar katıldı.
Yıldızlarla Buluşma
Etkinlikte bilim insanları Öte Gezegenler, Uydu Teknolojileri, Aynalardaki Yıldızlar, Işık Kirliliği, Gökyüzünü Tanıyalım, Temel Astronomi Konularında Doğru Bilinen Yanlışlar, Gökte Ne Var, Yere Yakın Geçiş Yapan Astroitler, Yıldız Örtülmeleri, Uzay Havası, Pulsarlar ve Karadelikler, Kutup Araştırmaları gibi farklı başlıklarda katılımcılara birbirinden ilginç sunumlar yapıyor. Profesyonel ve amatör astronomlar gökyüzünü inceleyerek yıldızlarla buluşuyor. Katılımcılar ayrıca, Mithras Tapınağı'nda binlerce yıl önce gerçekleştirilen astronomi çalışmalarına ilişkin bilgi alıyor.
Diyarbakır’ın Çınar ilçesindeki Zerzevan Kalesi’nde düzenlenen organizasyon için kurayla belirlenen katılımcılar kale etrafında bulunan çadırlarına yerleşti.
Çok sayıda yerli ve yabancı basın mensubunun takip ettiği organizasyonda, gökyüzü meraklıları çeşitli bilimsel ve kültürel etkinliklere katılabilecek. 9, 10 ve 11 Haziran günlerinde saat 20:00 – 04:00 arasında yapılacak olan teleskoplarla gözlem etkinliği, 11 Haziran günü halka açık olacak. Zerzevan Kalesi Kazı Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, üç gün boyunca her akşam "Zerzevan Kazıları"na ilişkin detayları katılımcılarla paylaşacak. Diyarbakır Devlet Klasik Türk Müziği ve Medeniyetler Korosu, iki gün kalenin önünde katılımcılara müzik dinletisi sunacak. Kalenin etrafında kurulan organizasyon alanında atölye faaliyetleri de başladı.
TÜBİTAK standı birbirinden renkli etkinliklere sahne oluyor
TÜBİTAK standında Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi (BİLGEM) tarafından Mayın Dedektörü Arama Etkinliği ve BilBul Ödüllü Kriptoloji Yarışması düzenleniyor.
Bilim ve Toplum Başkanlığı (BİTO) koordinesinde Bilim Genç tarafından geliştirilen mobil uygulama ile Bilim Genç standını ziyaret eden ziyaretçiler bilgi yarışmasına katılıyor. Etkinliğin birinci gününde Meraklı Minik dergisinin hedef kitlesindeki 4-8 yaş grubu katılımcılar için Su Altı Keşif Tombalası Oyunu ve Köpek Balığı Kuklası Yapımı Atölyesi yapıldı. İkinci gününde Bilim Çocuk dergisinin hedef kitlesindeki 7-13 yaş grubu katılımcılar için Kâğıttan Süsleme Feneri yapımı atölyesi yapılacak. Üçüncü gününde origamiye meraklı tüm katılımcılar için atık kâğıtlar kullanılarak geleneksel origami turna katlama atölyesi yapılacak.
Popüler Bilim Yayınları, TÜBİTAK tarafından yayınlanan dergiler, kitaplar ve kartların satışı ile ücretsiz eski sayı Popüler Bilim Dergilerinin dağıtımını yapıyor.
Deneyap Teknoloji Atölyeleri Birimi Aurojel (Granül) ile ellerin hidrofobik yapılması deneyi, Plazma küre ile floresan yakma, Ardunio ile led yakma, Lego EV3 Robot, Torna tezgâhları, Demir tozu ile kâğıtta manyetik alan çizgileri, Ahşap kesim ve ödül heykelciği etkinlikleri düzenleniyor.
Bilim Merkezleri de Gece Teleskop ile Gökyüzü Gözlemi, Güneş Gözlemi Atölyesi, Resim Çizen Robot Atölyesi, Akıllı Robot Atölyesi, Elektrik-Elektronik Devre Kuruyorum Atölyesi, QR Kod Güneş Sistemi, Arttırılmış Gerçeklik Uygulaması, Güneş Saati Yapımı, Molekül Tasarlama, Astrobiyoloji Atölyesi ile Zerzevan Gökyüzü Gözlem Etkinliğine renk katıyor.
TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) tarafından Mikroskopta Farklı Materyallerin Uygulaması, Yoğurt Bakterileri ve Gıdalardan İzole Edilen Bazı Küflerin Mikroskop Altında Gösterimi, Parmak İzi Tozu ile Ziyaretçilere Uygulamalı Gösterim, Metanol Yakıt Pili Eğitim Kiti, Borlu Yakıt Pili Eğitim Kiti gösterileri, Atıksu Filtrasyon Oyunu: Atıksulardan Renk Giderimi, Mikroplastiklerin Tespiti etkinlikleri düzenleniyor.
TÜBİTAK Savunma Sanayii Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü (SAGE) ise Roket Maketi Atölyesi, VR Sanal Gerçeklik Deneyimi etkinlikleri düzenliyor.
TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsü de El Sıkma Kuvveti Ölçer ve Vücut Direnci Ölçer ile stantta dikkat çeken etkinliklerden birini gerçekleştiriyor.
TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü (UZAY) ise Uydu Maket Yapım Atölyesi ile İMECE ve TÜRKSAT 6A modelleriyle uzay ve uydu teknolojileri meraklılarına hitap ediyor.